Abstracte kunst is een vorm van expressie die begon in het begin van de 20e eeuw. Het wordt gekenmerkt door het feit dat kunstenaars in hun werk steeds meer afstand nemen van de weergave van de werkelijke natuur en hun kunstwerken samenstellen uit niet-representatieve of slechts suggestieve vormen van objecten, dus abstract. Daarom wordt abstracte kunst ook wel "niet-objectieve kunst" of "niet-objectieve kunst" genoemd.

Hedendaagse abstracte kunst wordt onderverdeeld in talloze moderne stijlen met en zonder verwijzing naar historische kunststromingen en wordt met name toegepast bij abstracte schilder- en beeldhouwkunst.

Hoe is de abstracte kunst ontstaan en wie waren de uitvinders?

De eerste schilders en beeldhouwers stapten kort na 1900 af van de weergave van de echte wereld. Bekend is de carrière van Wassily Kandinsky, die van een gestileerde schilderkunst in de zin van de Münchense Art Nouveau via talrijke ontwikkelingsfasen uiteindelijk uitmondde in abstracte composities die culmineerden in de absolute non-objectiviteit van geometrische vormen. Kandinsky legde de theoretische basis voor deze nieuwe trend in de schilderkunst in zijn essay "Over het spirituele in de kunst" uit 1910. Het is echter de vraag of hij werkelijk een rol heeft gespeeld in de geschiedenis van de ontwikkeling van de abstracte kunst. Volgens zijn eigen verklaringen schilderde hij zijn eerste niet-representatieve schilderij in 1910, maar deskundigen gaan er nu van uit dat dit werk van vroeger dateert. Het werd waarschijnlijk pas in 1913 geschilderd, hoewel de Tsjech Frantiek Kupka al in 1911 abstracte schilderijen had gemaakt.

Tip: Schilder abstracte kunst met onze schilderen op nummer motieven, verkrijgbaar in verschillende afmetingen en kleuren.

Wat zijn de karakteristieke kenmerken van abstracte kunst?

Abstracte kunst biedt op het gebied van vormgeving veel meer mogelijkheden dan representatieve kunstvormen. Terwijl vroeger alleen landschappen, huizen, mensen en dieren werden afgebeeld, is er in de abstracte kunst veel meer vrijheid. In deze moderne vorm van expressie houden kunstenaars zich bezig met de weergave van innerlijke werelden die veelzijdiger zijn dan de visueel waarneembare buitenwereld. Zij dagen de toeschouwer uit om zich nog meer met hun creatie bezig te houden en uit te zoeken wat zij hem daarmee willen meedelen.

Indien geen directe verwijzing naar de werkelijkheid kan worden vastgesteld, is de enige optie de interpretatie van het kunstwerk zelf. Als hulpmiddel geeft de kunstenaar vaak een geschreven legende die informeert over wat hij dacht en voelde tijdens de productie. Zonder dit hulpmiddel komen zelfs ervaren kunstkenners tot verschillende meningen bij de interpretatie van een en hetzelfde werk.

Kleur, vorm en het gebruikte materiaal worden beschouwd als de belangrijkste bouwstenen van abstracte kunst. Vaak beweren moderne kunstenaars dat er geen vergelijking mogelijk is met figuren en vormen in de natuur. Zij hechten veel belang aan het feit dat hun creaties alleen aan hun creativiteit zijn ontsproten.

Wat zijn de motieven in abstracte kunst?

Sinds 1910 is de abstracte kunst in steeds nieuwe stilistische variaties verschenen. De verscheidenheid is terug te voeren op beide lijnen van zijn oorsprong: Enerzijds komt het voort uit de vrije schilderkunstige ontwikkeling die voortkomt uit het expressionisme, gesticht door Wassily Kandinsky en voortgezet door Ernst Wilhelm Nay, Hans Hartung, Jackson Pollock en andere kunstenaars, en die reeds was voorbereid door Art Nouveau kunstenaars als August Endell, Mikalojus Konstantinas Čiurlionis en Hermann Obrist. Anderzijds is het gebaseerd op de geometriserende richting die bijna gelijktijdig met het kubisme begon, en waartoe de kunstenaars Michail Fedorovitsj Larionov, Kazimir Severinovitsj Malevitsj, Frantiek Kupka en Piet Mondriaan kunnen worden gerekend.

Terwijl de eerste van deze oorspronkelijke vormen zijn meest ongebonden uitdrukkingsvorm bereikte in de informele kunst, vooral vanaf 1945, beleefde de andere zijn meest strikte binding op het gebied van het technoïde constructivisme, dat zich verder ontwikkelde tot concrete kunst. Vanaf de jaren veertig kwam daar de abstracte schilderkunst bij, voorbereid door Paul Klee, met een eigen beeldtaal van decoratieve, magisch aandoende beeldtekens en vormritmes. Tot de bekendste vertegenwoordigers van deze kunststroming behoren Willi Baumeister en verschillende kunstenaars van de École de Paris.

Welke kunststromingen zijn er in de abstracte kunst?

Na het ontstaan viel de abstracte schilderkunst binnen korte tijd uiteen in een aantal verschillende stijlen. De stijloverschrijdende onderverdeling in geometrische abstractie (Theo van Doesburg, Piet Mondriaan, Kasimir Severinovitsj Malevitsj) en expressieve abstractie (Wassily Kandinsky) of in een constructief-geometrische en een lyrische richting heeft vooral betrekking op uiterlijke kenmerken, minder op methodologische verschillen. Ook het surrealisme maakte gebruik van abstracte principes (vgl. automatisme). De Amerikaan Jackson Pollock wordt beschouwd als de meest opmerkelijke vertegenwoordiger van de kunststroming die later abstract expressionisme of action painting werd genoemd. Andere moderne kunstenaars, zoals André Masson, een Franse surrealist, waren echter pioniers.

Welke kunstvormen/typen spelen een rol in abstracte kunst?

De belangrijkste kunstvormen in de abstracte kunst zijn schilderkunst en beeldhouwkunst, die als synoniem worden beschouwd. Beide ontwikkelden zich vanaf het begin van de 20e eeuw. Voor beide typen is er een opkomst van verschillende uitdrukkingen en ontwerpmogelijkheden. Vandaag de dag omvat abstracte kunst talrijke verschillende kunststijlen en stromingen van de 20e eeuw.

Welke kunsttechnieken worden gebruikt in abstracte kunst?

Actionpainting, internationaal bekend geworden door Jackson Pollock, is een richting van de moderne schilderkunst op het gebied van het abstract expressionisme. Het verscheen in het begin van de jaren 1950 in de Verenigde Staten en lijkt op het Europese Tachisme of Informel.

Olieverf wordt ook gebruikt voor abstracte kunst. Deze klassieke opperste kunstdiscipline wordt vooral toegepast bij portretschilderen, landschapsschilderen, genreschilderen en stillevens. De duurzaamheid van olieverf is even onovertroffen als de kleurenpracht. De term olieverfschilderij is afgeleid van het feit dat olie als bindmiddel het meest essentiële element van olieverf is.

Op het gebied van abstract schilderen met olieverf en acrylverf zijn de belangrijkste methoden de paletmestechniek, de giettechniek, de druppeltechniek (het spuiten van de verf op het doek), de glaceertechniek en de mengtechniek. In de beeldhouwkunst zijn er beelden van staal, hout en zandsteen, bronsgietwerk en plastische sculpturen. Er is ook collage en het gebruik van verschillende materialen, bekend als gemengde media.

Welke kunstenaars zijn belangrijk voor de abstracte kunst?

De schilder Francis Picabia, Frankrijk, en Wassily Kandinsky, Rusland, creëerden abstracte kunstwerken vanaf ongeveer 1911 en worden daarom beschouwd als belangrijke pioniers van de abstracte kunst. Dit is echter geenszins een uitvinding van de 20e eeuw. In de joodse en islamitische wereld volgt de schilderkunst al vele eeuwen deze weg. Dit is in de eerste plaats te wijten aan religieuze overtuigingen, die in veel opzichten geen representatieve weergave toelaten. Tot de meest opmerkelijke vertegenwoordigers van de abstracte kunst behoren:

• Gerhard Richter, Duitsland, (* 1932)
• Wassily Kandinsky, Rusland, Duitsland, Frankrijk, (1866 - 1944)
• Jackson Pollock, Verenigde Staten, (1912 - 1956)
• Yves Klein, Frankrijk, (1928 - 1962)
• Willem de Kooning, VS, (1904 - 1997)

Met welke kritiek heeft abstracte kunst te maken?

Abstracte kunst was vanaf het begin sterk gepolariseerd. Het werd enthousiast ontvangen en verdedigd door degenen die ermee in aanraking kwamen, maar er was ook ernstige en polemische kritiek. Zelfs gerenommeerde kunsthistorici en kunstenaars stonden er sceptisch tot afwijzend tegenover.

Zowel bij het publiek als bij de kunstcritici had abstracte kunst het moeilijk om ontvangen te worden. Wegens zijn afwijking van het gevestigde kunstbegrip en het afzien van de representatieve voorstelling, stuitte het op de afkeuring van de meerderheid van het publiek. Er werden verklaringen afgelegd dat het geen kunst was en dat noch vakmanschap noch artistiek talent vereist waren om het te maken. Op polemische wijze haalden critici voorbeelden aan van wilde chimpansees om de abstracte kunst in diskrediet te brengen.

Een ander punt van kritiek is dat de abstracte schilderkunst, en met name het abstract expressionisme, tijdens de Koude Oorlog werd gefunctionaliseerd. Zo komt de beschuldiging naar voren dat de CIA Jackson Pollock en andere abstract expressionisten subsidieerde in verband met het Congres voor Culturele Vrijheid en in overeenstemming met het financieringsbeleid van de Ford Foundation en de Rockefeller Foundation. In ruil voor Stalins uitbreiding van het socialistisch realisme in zijn machtssfeer, bood abstracte kunst een manier om politieke en artistieke vrijheid en progressiviteit te tonen in het verwoeste Europa na de oorlog, zonder een al te openlijke boodschap van maatschappijkritiek te onthullen.

Welke bekende musea tonen abstracte kunst?

Het Museum of Modern Art (MoMA) bevat een van de belangrijkste en invloedrijkste collecties van hedendaagse en moderne kunst ter wereld. Deze kunstcollectie is te vinden in New York, in de wijk Midtown van de deelstaat Manhattan. Werken van architectuur en design zijn hier te vinden, evenals tekeningen, schilderijen, foto's, illustraties, prenten, beeldhouwwerken, elektronische media en films. Het museum heeft ook een uitgebreide bibliotheek met 300.000 boekdelen.