Hoe kunnen werken van het kubisme worden herkend? Wij laten je kennismaken met deze stroming van de moderne kunst en de kenmerken van kubisme.

Kubisme: oorsprong en ontwikkeling

Het kubisme is een kunststijl die tussen 1906 en 1908 in Frankrijk is ontstaan en die, vanuit het huidige perspectief, een van de meest revolutionaire vernieuwingen in de kunst van de 20e eeuw is. De term kubisme is afgeleid van het Franse woord "kubus" of van het Latijnse "cubus", dat "kubus" betekent. Doorslaggevende grondleggers van deze kunststroming zijn Pablo Picasso (1881-1976) en Georges Braque (1882-1963). Voortgekomen uit de avant-garde beweging op het gebied van de schilderkunst, verving het kubisme het fauvisme, en luidde niettemin samen met het fauvisme het klassieke modernisme in.

Tip: Bekijk ook eens ons schilderen op nummer assortiment met met motieven voor volwassenen en kinderen.

Het kubisme brak met de schilderstraditie die tot dan toe de overhand had gehad door zijn artistieke wijze van weergave. Picasso en Braque verwierpen een stijl van schilderen die illusionistische pogingen deed om mensen, landschappen en voorwerpen ruimtelijk en plastisch weer te geven. In hun werken daarentegen ging het hen in de eerste plaats om de reductie van een object tot geometrische figuren, zoals een kegel, bol of piramide. De kubistische kunststroming bracht aldus het principe van de artistieke abstractie tot een nieuwe hoogte door middel van een mathematische analyse van het voorwerp en de daaropvolgende ontleding in zijn geometrische vormen. Het kubisme had echter geen eigen theorie of manifest.

Een belangrijke voorloper van het kubisme was bovenal Paul Cézanne met zijn werken en artistieke opvattingen. Picasso werd ook geïnspireerd door schilderijen van El Greco, Paul Gauguin, Henri Rousseau, en de formele esthetiek van Afrikaanse kunst. In 1914, met het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, begon de kunstbeweging zich te ontbinden.

Het kubisme wordt voornamelijk onderverdeeld in twee stijlen: het analytische en het synthetische kubisme.

Analytisch Kubisme

Het analytisch kubisme duurde van 1910 tot begin 1912 en markeerde de eerste fase van de kunstbeweging. Hier plaatsten de kunstenaars hun onderzoek naar de gelijktijdige weergave van verschillende aanzichten van een object in het centrum van hun werk. Gesloten vormen van de afgebeelde voorwerpen en lichamen werden zo doorbroken ten gunste van het formele ritme. Picasso en Braque lieten de regels van voorgrond, middengrond, achtergrond en centraal perspectief los. Zelfs verlichting werd verwaarloosd in de methodologie van het analytisch kubisme. Bovendien schilderden de kubisten hun schilderijen met slechts enkele en nogal bleke kleuren.

Kenmerken van het synthetisch kubisme

In het Synthetisch Kubisme, vanaf ongeveer 1912, veranderden Picasso, Braque en vervolgens Juan Gris hun artistieke stijl. Het object, dat was opgedeeld in afzonderlijke geometrische figuren, werd nu samengevoegd. Het synthetisch kubisme ging, in tegenstelling tot zijn stilistische voorganger, van het abstracte naar het concrete. In deze fase gebruikten de kubisten nu ook voorwerpen die niet bij elkaar hoorden, maar lieten ze in elkaar overvloeien. Het synthetisch kubisme wordt dus verder in verband gebracht met de opkomst van de "collage". De kunstenaars lijmden stukjes papier, krantenpapier, behangpapier, zand, hout en soortgelijke materialen in hun nu kleurrijkere schilderijen en creëerden zo een plastische visie. Deze door de kubisten uitgevoerde collagetechniek "papiercollé" vormt vandaag de dag dus de basis van alle latere collagetechnieken tot en met de kant-en-klare.

Een andere vorm van kubisme is het kleurenkubisme of ook wel orphisme genoemd, dat vooral vertegenwoordigd werd door de kunstenaar Robert Delauney. Tot de belangrijkste vertegenwoordigers van het kubisme behoren Pablo Picasso, Georges Braque en Juan Gris.

Kortom: kenmerken van het kubisme zijn: afgevlakt volume, verwarrend perspectief, collage, meerdere standpunten, stilleven, analytisch, synthetisch. De kubisten deden alsof de natuur alleen maar bestond uit kubussen, kegels en bollen.

Voorbeelden kubisme

Voorbeelden van andere kubistische schilderijen zijn:

1. Fruitschaal, viool en fles, 1914 van Pablo Picasso
2. Klarinet en fles rum op een schoorsteenmantel, 1911 van Georges Braque
3. Stilleven, 1914 van Pablo Picasso
4. Fles rum en krant, 1914 van Juan Gris
5. Het zonnescherm, 1914 van Juan Gris
6. Fles en vissen, 1910-1912 van Georges Braque
7. Mandora, 1909-1910 van Georges Braque