Minder TV kijken is een populair nieuwjaar voornemen - misschien ook dat van jou? Of kijk je niet veel TV, maar kijk je elke dag uren naar online series? Je kunt theoretisch elke half vergelijkbare gewoonte gelijkstellen met TV kijken en die op een vergelijkbare manier "bestrijden". Want gewoonten werken altijd volgens een soortgelijk principe.

Je denkt misschien bij jezelf, "Wat is er mis mee om af en toe een uurtje van mijn favoriete serie te kijken?" Denken we: Helemaal niets! Naar onze mening is geautomatiseerd urenlang TV kijken, ook als er niets op is, een probleem. Elke dag meer dan drie uur doorbrengen met alleen maar TV kijken omdat je niet weet wat je anders moet doen - dat is het probleem. Of liever gezegd, het is verspilling van je tijd.

Laten we stap voor stap doornemen hoe je de gewoonte van TV kijken kunt verminderen of kan laten  stoppen.

Waarom kijk je TV? Ontdek je behoefte

Je moet  je waarom kennen, d.w.z. je motivaties. In het beste geval zul je beseffen dat je je tijd verstandiger kunt gebruiken, b.v. voor actieve ontspanning, want TV kijken ontspant je niet echt. Actieve ontspanning vind je in sport, lezen en tijd doorbrengen met vrienden.

Als je ervan overtuigd bent dat TV kijken je van betere ervaringen afhoudt, dan is de kans groot dat je de gewoonte doorbreekt. Als je het echter alleen doet omdat het "in" is om geen TV te kijken of omdat je partner dat wil, maak je geen schijn van kans. Misschien kun je je een paar dagen beheersen, maar zodra het dagelijks leven, de stress en de uitputting van het werk terugkeren, grijp je automatisch naar de afstandsbediening zoals je dat altijd gedaan hebt.

Denk er dus over na of het echt belangrijk voor je is om minder TV te kijken en wat je motiveert om dat te doen. Wil je meer tijd aan een hobby besteden? Meer tijd doorbrengen met je gezin, je vrienden of je betere helft? Dit zijn redenen die je op de lange duur (kunnen) motiveren. Maar het gaat niet alleen om het waarom. We zijn gewoontedieren en moeten actief vechten tegen de sleur in ons brein als we ons gedrag willen veranderen. Immers, alles gewoon doen is de weg van de minste weerstand. Om de hendel op het beslissende moment over te halen, moet je eerst herkennen wanneer dit gebeurt.

Je kunt op internet een hele waslijst vinden aan leuke hobby’s, zoals schilderen op nummer, fotografie en sportieve hobby’s. Nieuwsgierig? Bekijk hier 46 leuke hobby’s om te doen.

Herken triggers van het TV kijken

Wanneer zet je gewoonlijk de TV aan? Als je opstaat, als je thuiskomt, als je eet, voor je gaat slapen? De eerste stap naar verandering is dit moment te herkennen, want als je je erop voorbereidt, is de kans groter dat je de juiste beslissing neemt.

Je hersenen kunnen herprogrammeren door de overgang te herkennen. Dit gebeurt telkens als we van de ene activiteit naar de andere gaan: thuiskomen, 's morgens opstaan, de tafel afruimen na een maaltijd. Het rammelt even in ons hoofd en de eenvoudige oplossing is de televisie aan te zetten.

Verlaging van de weerstand

Het probleem met televisie is dat het zo gemakkelijk is. Alle andere alternatieven vergen meer inspanning. Er zijn immers zoveel mogelijkheden: een boek oppakken (maar welk?), een boek lezen (maar welk?). Is er genoeg energie? Wat gaat je partner intussen doen?), begin een nieuwe hobby (Maar welke? Waar? Wanneer? Hoe? Met wie? Is het niet te duur? Heb ik uitrusting nodig?), om te sporten (Welke? In dit weer? Waar zijn de schoenen? Is mijn uithoudingsvoldoende voldoende?). Dat is nog maar een fractie van de mogelijke handelwijzen. Televisie kijken is gemakkelijk.

Om minder vaak naar de afstandsbediening te grijpen, moet je de hindernissen verlagen om in plaats daarvan iets anders te doen. Bijna alle andere activiteiten vergen meer inspanning, omdat je moet nadenken, je informeren, beslissingen nemen of misschien materiaal kopen.

Als je dit al gedaan hebt, verlaag je de barrières voor de nieuwe gewoonte. Stel dat je vroeger een instrument bespeelde. Maar nu staat het opgeborgen in de kelder. Natuurlijk haal je hem er niet uit als je uitgeput in de overgang bent.

Maar als je hem uit de kast gehaald hebt, afgestoft, gestemd en midden in de kamer gezet, is het niet meer zo'n gedoe om hem te spelen. Evenzo kun je op een rustig moment een boek van je plank bestellen, lenen of pakken en op de bank zetten.

Weerstand verhogen

Ook al heb je de gitaar gestemd, de schildersezel bevoorraad, de naald ingeregen en het boek klaargelegd, de afstandsbediening wint toch als hij handig is.

Je hebt immers al zo lang niet meer geschilderd, gespeeld, genaaid - kun je het nog wel? Is het nog wel leuk? Onze hersenen zijn echt goed in het smoren van onze ontluikende pogingen. Je moet dus bewust de barrières opwerpen die je ervan weerhouden in oude patronen te vervallen: Verstop je afstandsbediening!

Als je het in het nachtkastje legt in plaats van het op de bank te laten liggen, kost het meer moeite om het te pakken te krijgen. Op deze manier wint het boek dat je alleen maar hoeft op te rapen.

Stel regels op

Regels helpen om expliciet te maken wat je wilt doen. Weer neem je een beslissing van jezelf weg in plaats van steeds opnieuw te beslissen. Wees niet te streng, anders houd je je er niet aan. Begin gemakkelijk en ga dan een niveau omhoog. Misschien word je al genoeg uitgedaagd als je maar één TV-vrije dag per week introduceert. Je kunt je ook beperken tot een bepaalde tijd, bv. van 20.00 tot 22.00 uur. Of je kunt jezelf de regel stellen dat je programma's moet kiezen (met een programmagids of online) in plaats van te zappen.

Sociale druk

Een anti-gewoonte is gemakkelijker te doorgronden met je gezin, je betere helft, huisgenoten of collega's. Maar wees kritisch bij het kiezen van je metgezellen, want als ze geen goed waarom hebben, kunnen ze je inspanningen gemakkelijk saboteren.

In een partnerschap kan het afstaan van de TV onverwachte problemen aan het licht brengen: Wat gaan we anders doen? Het zal je beslissingen voorleggen over welke hobby's je samen kunt doen.

Succes meten

We vinden het motiverend om successen vast te leggen met een checklist. Zet elke dag een vinkje wanneer je geen TV gekeken hebt. Of als je niet doelloos zapte. Als je je aan je regels gehouden hebt.

Je kunt ook verschillende dingen opschrijven die je apart afvinkt, bv. 's morgens TV kijken, tv kijken tijdens het eten, zappen. Misschien is het ene gemakkelijker dan het andere. Begin dan opnieuw met de triggers die je niet schijnt te kunnen weerstaan. Verlaag de barrières nog verder, zodat je een andere gewoonte kunt vestigen.

Conclusie: Minder tv kijken

Heb je de behoefte om minder TV te kijken? Ga dan op zoek naar jouw triggers wat je doet besluiten om de TV aan te doen. Is dat bijvoorbeeld verveling? Ga dan op zoek naar een leuke hobby of ga op bezoek bij vrienden.

Veelgestelde vragen