Vanaf het eind van de 19de eeuw kreeg de fotografie als creatief, visueel expressiemiddel ruime bekendheid - aanvankelijk in de VS - in tijdschriften en bladen. Het apparaat, dat toen nieuw en heel modern was, werd door fotografen opgepakt en ontwikkelde zich tot een nieuwe kunstvorm. Tegenwoordig worden de Amerikaanse fotografen Alfred Stieglitz (1864-1946) en Edward Steichen (1879-1973) beschouwd als de pioniers die de fotografie als fotografische kunst in musea, galeries en dus als erkende kunst vestigden. Alfred Stieglitz, bijvoorbeeld, richtte in 1905 in New York de galerie "291" op, die uitsluitend avant-garde kunst in fotografie, schilderkunst en beeldhouwkunst tentoonstelde.
1920: focus op het modernisme
Na 1920, met een focus op het modernisme, ontwikkelde de tijdgeest zich tot zeer scherp weergegeven beelden. De wazige tijd van de schilderkunst en de wazige beelden uit het begin van de fotografie werden achter zich gelaten en men wendde zich tot de landschapsfotografie (bv. van Edward Westen, Ansel Adams, enz.). Kunstvormen als het kubisme hadden een belangrijke invloed op de fotografie en werden bijvoorbeeld voortgezet door Bernd en Hilla Becher in Duitsland.
In het begin van de jaren twintig vestigde de fotografie zich voor het eerst in tijdschriften en magazines. Je kent allemaal wel de foto's waarop fotografen te zien zijn achter grote en zware platencamera's en poederflitsers. Met de invoering van het 35mm formaat werd de fotografie steeds mobieler.
De fotografie verplaatste zich uit de studio's van portretfotografen naar het veld voor landschaps- en architectuurfotografie. Maar ook toen al waren de veel grotere velden mode- en reportagefotografie. De beschouwers van de foto's namen deze nieuwe, scherpe en objectieve weergave van de werkelijkheid op als een heilzame vorm van documentatie in tijdschriften en bladen. Samen daarmee werd fotografie door sommige fotografen voor meer dan alleen reportage- en documentatiedoeleinden gebruikt. Het werd steeds meer gezien als een visueel / creatief expressie-instrument. Toch zou het nog enkele decennia duren voordat de fotografie - als kunstvorm - ook de waardering zou krijgen die ze verdiende.
Pioneer Henri Cartier-Bersson
Pioniers als de Fransman Henri Cartier-Bersson wijdden zich vanaf 1930 aan de fotografie, nadat hij schilderkunst had gestudeerd. Zoals in die tijd gebruikelijk was, begon hij zijn carrière met reportages van talrijke reizen. Zoals veel fotografen richtte hij zich op een zo perfect mogelijke compositie van de foto. Het is bijvoorbeeld bekend dat Cartier-Bersson altijd het volledige negatiefformaat gebruikte om later bijsnijden en het daarmee gepaard gaande kwaliteitsverlies uit te sluiten. De Leica die hij gebruikte was altijd uitgerust met de 50 mm standaardlens. In 1947 wijdde Cartier-Bersson een grote overzichtstentoonstelling aan het Museum of Modern Art in New York, waaraan hij zelf meewerkte. Niet alleen deze mijlpaal in de fotografie kan als kunst beschouwd worden.
Vandaag worden de fotografen van die tijd duidelijk gewaardeerd. De goed gearchiveerde negatieven van de meesterfotografen uit die tijd zijn niet voor het publiek toegankelijk en de weinige vrij verkrijgbare werken zijn zeldzaam en erg duur.
Maar met alle mogelijkheden van de huidige digitale fotografie, inclusief digitale beeldbewerking, zijn er veel meer mogelijkheden voor creatieve exploratie op het gebied van de fotografie. Het begrip kunst zelf geeft fotografen tegenwoordig alle vrijheid. Als we bijvoorbeeld kijken naar de Düsseldorfer Fotovakschool, die wereldwijd grote bekendheid geniet, zien we dat de nieuwe objectiviteit, die door de fotografen Becher werd vormgegeven, vandaag aanzienlijk kan worden uitgebreid door de kunst van de digitale beeldverwerking.
Het centrale punt van discussie is echter wat mag en wat niet mag? Traditionalisten zien digitale bewerking, althans voor zover die verder gaat dan digitale beeldontwikkeling, als een gevaar voor het perfect vervaardigde kunstwerk. De avant-gardisten van vandaag werken vrij van alle beperkingen en combineren voor hun werk alle creatieve en technische mogelijkheden van de fotografie. Dit levert vaak resultaten op die weinig of niets gemeen hebben met objectiviteit / werkelijkheid.
Veel kijkers van de hedendaagse fotografische kunst stellen eenvoudig: dat had ik ook kunnen doen! Objectief gezien een erg vage uitspraak. Omdat tegenwoordig geen handvaardigheid meer nodig is bij de vervaardiging van de afbeelding, is het voor iedereen mogelijk kunstwerken te maken. Dus waar ligt de sleutel tot succes? De echte kunst is het publiek ervan te overtuigen dat een foto een kunstwerk is. Hier is het niet alleen de opleiding van de fotograaf die succes garandeert, er zijn ook netwerken in de kunstwereld voor nodig en curatoren die een kunstenaar tot kunstenaar verklaren en de waarde van zijn of haar werken bepalen. Natuurlijk bepaalt dit ook de vraag.
Laten we dus samenvatten: Sinds het begin van de 19de eeuw heeft de fotografie zich ontwikkeld als een erkende kunstvorm. Hier is de zin "kunst komt voort uit vaardigheid" van het grootste belang om zijn inhoud.